Rijendik publiek en enorm veel prijzengeld: In de Verenigde Staten is dit de werkelijkheid voor de grootste ‘crits’ van het land, de beste amateurs en semiprofessionals van het land vechten het met elkaar uit op korte parcoursen in stadscentra. In tegenstelling tot in Nederland, waar criteriums vaak in dorpjes worden verreden en ze voor renners vaak tweede keus zijn voor het geval er geen klassieker op het programma staat.

Een criterium is een wielrenwedstrijd met een afstand tussen de 50 en 100 kilometer op een parcours van 1 à 2 kilometer. Heel anders dan een klassieker, waar vaak meer dan 150 kilometer verreden wordt op openbare wegen die verkeersvrij worden gemaakt door politiebegeleiding. In tegenstelling tot bij een klassieker, passeer je bij een criterium de finish voortdurend.

Een overgroot deel van het Nederlandse peloton ziet criterium slechts als alternatief voor klassiekers, in de Verenigde Staten worden echter hele grote criteriums verreden. Met veel meer publiek dan in Nederland.

Ook een aantal wedstrijden die niet onder de USA Crits – een serie van ongeveer 10 (verschilt per jaar) criteriums door het hele land – noemer vallen zijn razend populair, bij zowel coureurs als bij het publiek. Voorbeelden: Harlem Skyscraper Cycling Classic, Snake Alley Crit, Manhattan Beach Grand Prix, en nog veel meer.
Een wedstrijd die wel op de USA Crits kalender staat is Athens Twilight, misschien wel het grootste criterium van de Verenigde Staten: “Mijn mening is niet helemaal eerlijk, maar ik vind Athens Twilight de grootste van het land, ja”, vertelt Ashley Travieso, organisator van de wedstrijd. “De atmosfeer om de wedstrijd heen maakt het heel speciaal.”

“Het is alsof je in een andere wereld zit”

Tom Gibbons (Automatic Racing) en Pete Morris (Clif Bar) zijn twee coureurs die de grootste criteriums van het land betwisten. Op de vraag welk crit op de kalender het grootst is, antwoorden ze allebei hetzelfde: Athens Twilight.
“Athens is unlike anything else I’ve ever done”, aldus Morris: “Het is donker want de wedstrijd is in de avond. Je rijdt door een tunnel van geluid, constant. Als de renner naast je wat zegt hoor je het niet eens. Het voelt alsof je in een compleet andere wereld zit.”
Gibbons beschrijft de sfeer bijna hetzelfde, maar voegt met mild sarcasme toe dat het de ‘Tour de France van de criteriums’ is, na kort gelach vertelt hij verder: “Het parcours is praktisch naast University of Georgia, en dat is echt een grote school. Daarnaast is het ook nog in de buurt van finals week, dus veel studenten komen naar het parcours voor een goed feestje. Ze willen foto’s en bieden je biertjes aan. It’s a crazy experience.”

Travieso vertelt over finals week: “Normaal valt de wedstrijd in het weekend voor die zware week. Dus iedereen laat zich nog even gaan… Athens heeft misschien een klein drankprobleem, haha!
De dag bestaat ook uit wat meer dan slechts een wedstrijd, het is echt een evenement. We hebben hardloopwedstrijden, wedstrijden voor de jeugd, springkastelen en muziek. We maken er echt een groot feest van. En het is midden in het centrum.”

Op een enkele wedstrijd na zijn criteriums in Nederland overdag en in dorpen of wijken. Een amateurwedstrijd in het centrum van Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht, Groningen, Tilburg of Maastricht zie je nooit. Daarnaast is een wielrenwedstrijd hier minder vaak een echt evenement. Wedstrijden waar veel te zien en te doen is langs het parcours, hebben vaak ook in Nederland meer publiek, de Nacht van ’s-Gravendeel is hier een goed voorbeeld van.

“Ik denk dat er voor de critscene in Nederland nog veel te halen valt.”

De Nederlandse wielervlogger Jasper Verkuijl is piloot van beroep. Voor zijn baan is hij vaak naar Los Angeles gevlogen. Hij heeft in zijn carrière veel crits gereden in California, maar ook in Nederland. Daarnaast heeft hij ook veel klassiekers gereden in Nederland.
In een video over het criterium van Hendrik-Ido-Ambacht 2019 vertelt hij dat hij klassiekers mogelijk links laat liggen in de toekomst. In een skype gesprek gaat hij hier dieper op in en legt hij uit waarom het Amerikaanse model werkt volgens hem:
“Een criterium is kort, technisch en explosief, dat maakt het leuker dan een klassieker. Goed kunnen manoeuvreren in het peloton is heel belangrijk. Daarnaast hoef je door de kortere afstand minder te trainen voor dit type wedstrijden, in mijn drukke leven is dat best handig.”

“Een groot verschil tussen criteriums in Nederland en in de Verenigde Staten is de voorbereiding. Aangezien criteriums hier niet heel serieus genomen worden, heb je ook geen teambespreking of iets dergelijks. In de Verenigde Staten zie je teams echt met zn allen voor een auto zitten waar de sponsoren op zijn geplakt, terwijl ze de tactiek aan het bespreken zijn. Het verschil is echt grappig.”

“Ik denk dat er voor de critscene in Nederland nog veel te halen valt. Er zit toekomst in, het is op veel plekken in de wereld groot geworden omdat het interessant is voor publiek, ik denk dat er in Nederland best wat gasten zijn die zich op dit soort wedstrijden toe gaan leggen als deze wedstrijden groter worden.”

In dit filmpje van 45 seconden komen drie races aan bod die Verkuijl heeft gereden in de VS. Het gaat om de Dana Point GP van 2018, Manhattan Beach GP van 2018 en Roger Millikan Memorial Crit 2018. Een kleine sfeerimpressie van het geduw en getrek van coureurs in de wedstrijd en waarom het zo belangrijk is om stuurvast te zijn.
Tekst gaat door onder de video.

“Een criterium is de laatste 3 kilometer van een klassieker, voor 80 kilometer”

In klassiekers is het, natuurlijk, ook belangrijk om goed te kunnen sturen. Het enorme gedrang is alleen niet de hele wedstrijd bezig. Tom Gibbons herhaalt een vergelijking die hij eerder maakte bij een artikel op de USA Crits website: “Een criterium is vergelijkbaar met de laatste 3 kilometer van een klassieker, voor 80 kilometer.”

• 

Gibbons heeft in het verleden veel wedstrijden gereden in België en ook een aantal in Nederland. In 2017 reed hij vanaf 1 augustus een half jaar voor Wanty – Groupe Gobert. Een Pro Continentale formatie die datzelfde jaar aan de start stond van de Tour de France. Ondertussen terug in de Verenigde Staten heeft Gibbons zijn focus verlegt naar de crits. Met succes, hij sloot het algemeen klassement van de USA Crits series in 2019 af als winnaar. “In klassiekers is het begin van de wedstrijd zwaar, maar het tempo zakt daarna een beetje waardoor je in een soort dal terecht komt. Daarin fiets je wel hard maar je denkt vooral aan het sparen van energie voor de finale. Aangezien een crit zo kort is, hoeft dat niet en is het gewoon constant vol gas gaan. Beide hebben voor mij hun plus- en minpunten. Een criterium is leuker voor het publiek. Ik zou echter graag terugkeren naar Europa om daar te koersen vanwege het niveau van de renners om je heen, dat is namelijk hoger.”

Pete Morris is wel helemaal verliefd geworden op het rijden van stratenciruits, ‘It’s just so much fun’.
Hij rijdt voor Clif Bar, een team dat zich volledig toelegt op het rijden van de grootste criteriums in het land. In 2018 won zijn team het ploegenklassement van USA Crits, in 2019 werd zijn ploeg tweede.
“Met een groep mensen om je heen die precies hetzelfde leuk vinden als jij het hele land doorrijden en wedstrijden rijden. Nieuwe mensen ontmoeten langs de kant waarmee je na het criterium nog kan feesten als je wilt, het hele plaatje van crits is gewoon tof!”